Al jaren kwam ik prachtige bloemen tegen in de bergen, zonder te weten om welke soorten het ging. Afgelopen zomer besloot ik daar verandering in te brengen en heb ik een heus boekje met alpenbloemen- en planten aangeschaft. Gewapend met deze gids leerde ik hoe je alpenbloemen kunt herkennen en waar je op moet letten om ze te kunnen benoemen. Ook heb ik inmiddels een handige app gevonden, die je kunt gebruiken als je geen zin hebt om extra gewicht mee te sjouwen.
Hoe kun je alpenbloemen en -planten herkennen en benoemen?
Het eerste waaraan je alpenbloemen kunt herkennen is de kleur. In de Alpen vind je vooral witte, gele, roze en paarse bloemen. Daarna kun je kijken naar het aantal blaadjes van de bloem: zijn dit er vier, vijf, meerdere of heeft de bloem één symmetrisch vlak? Ten slotte is het belangrijk om te weten in welk gedeelte van de Alpen en op welke hoogte je je bevindt en op welk soort ondergrond de bloem groeit. Met deze informatie kun je in een boekje of app opzoeken met welke bloem je te maken hebt.
Boekjes met alpenbloemen en -planten
Helaas zijn er niet heel veel Nederlandse gidsen met alpenbloemen die ook nog eens een redelijk lichtgewicht formaat hebben. Toch heb ik een gidsje gevonden waar ik groot fan van ben geworden, het boek Alpenbloemen. Meer dan 500 afbeeldingen in kleur van uitgeverij Thieme (uitgave 1987). Dit boekje is ingedeeld op kleur, heel handig als je onderweg een onbekende bloem tegenkomt. Daarna specificeert het gidsje de bloemen op aantal blaadjes (vier, vijf of meer) en op een van de zes regio’s in de Alpen. Het boekje is helaas alleen nog tweedehands verkrijgbaar. Daarnaast hebben wij ook nog Elseviers alpengids in huis, maar dit boek is zwaarder en de bloemen staan op steensoort en familie gerangschikt, wat het wat moeilijker zoeken maakt. Een voordeel van dit boek is dat er ook dieren, stenen en mineralen worden beschreven. Wil je een nieuwe gids? Deze kun je vinden via De Zwerver of bij Bol.com.
Gratis app met alpenbloemen en -planten
Veel gratis apps met alpenbloemen heb ik niet kunnen vinden, maar inmiddels heb ik Alpenblumen bestimmen op mijn telefoon staan. Via de optie Erweiterte Suche (‘Geavanceerd zoeken’) kun je het aantal bloemblaadjes, kleur, leefgebied en bloeitijd aangeven. Als je de meest gelijkende bloem hebt gekozen, krijg je de Duitse en Latijnse naam en de beschrijving vanaf Wikipedia te zien. De app werkt offline en is geschikt voor iPhone.
Paarse hengel (Melampyrum nemorosum) 
Knoopkruid (Centaurea jacea)
Veel voorkomende bloemen en planten in de Alpen
Wollegras en veenpluis
Wollegras en veenpluis behoren tot het geslacht Eriophorum. Beide soorten lijken ook op elkaar, dus het kan moeilijk zijn om ze te onderscheiden. Maar toch is er duidelijk verschil tussen wollegras en veenpluis. Wollegras groeit in een pol en heeft één wit pluisje per stengel. Veenpluis groeit in meerdere stengels en met meerdere witte pluizen per stengel. Beide plantjes komen voor tot een hoogte van 2.600 meter.
Wollegras 
Veenpluis
Spinnewebhuislook, berghuislook en gewone huislook
Deze opvallende vetplantjes met roze bloemetjes zie je op de meest onherbergzame plekjes groeien, zelfs tot 3.000 meter hoogte. Als je goed naar de onderste bladeren van spinnewebhuislook (Sempervivum arachnoidum) kijkt, zie je waar zijn naam vandaan komt: de onderste bladeren zijn met elkaar verbonden met spinnewebachtige haren. Zie je deze haren niet? Dan heb je waarschijnlijk te maken met berghuislook (Sempervivum montanum), een soort die er erg op lijkt. Ten slotte is er ook nog de gewone huislook (sempervivum tectorum), die in tegenstelling tot berghuislook ook buiten de bergen algemeen voorkomt.
Spinnewebhuislook 
Gewone huislook
Orchideeën
Orchideeën vind je in de bergen in alle soorten en maten, bijvoorbeeld deze bosorchis (dactylorhiza fuchsii). Deze soort groeit op droge of vochtige, grazige plaatsen of in bossen met veel licht. Wij troffen dit fraaie exemplaar aan tijdens een driedaagse bivak op de Hauts Plateaux du Vercors. Veel orchideeën zijn beschermde plantensoorten.
Gentiaan
Net als de orchidee komt ook de gentiaan in allerlei soorten en maten voorbij. Je hebt ze bijvoorbeeld kortbladig, smalbladig, klein, ruw, gestippeld, Hongaars of Beiers. Alleen al in Europa komen er 35 soorten voor, voornamelijk in de Alpen. Een soort die je regelmatig zult tegenkomen is de opvallende gele gentiaan (gentiana lutea). De grote, hoge stengels met gele bloempjes zie je vaak in grote aantallen bijeen staan tussen de 1.000-2.500 meter. Wist je al dat van deze soort ook schnaps wordt gebrouwen? Daarnaast staat de gentiaan ook op de Oostenrijkse 1 eurocent.
Gele gentiaan 
Voorjaarsgentiaan
Edelweiss
Door het gelijknamige liedje uit The Sound of Music is dit misschien wel het meest bekende plantje uit de Alpen. Hoewel edelweiss (leontopodium alpinum) zeldzaam is, zijn er toch plekken waar je deze plantjes in grote getale ziet groeien, zoals op de Hauts Plateaux du Vercors of in de Écrins. Edelweiss heeft witte, harige bloempjes en geeft de voorkeur aan kalksteenrotsen tussen de 1.800 en 3.000 meter hoogte. Waar je de gentiaan op de Oostenrijkse 1 eurocent kunt vinden, siert dit plantje siert de 2 eurocent.
Alpenleeuwenbek
Dit plantje vind ik zo mooi! Met z’n felle paars-oranje kleur is hij heel herkenbaar, maar toch hebben wij ‘m nog niet heel vaak gespot. De bladeren zijn dik en blauwgroen. Alpenleeuwenbek (linaria alpina) groeit tussen de 1.500-3.000 op hellingen met los puin. Omdat de zaden soms door rivieren worden meegenomen, kun je ze in lagergelegen gebieden ook wel eens op grindbanken naast het water vinden.
Zeeuws knoopje
Vooral Martijn (een rasechte Zeeuw) wordt heel gelukkig van de naam van deze bloem, die we tegenkwamen op de Hauts Plateaux de Vercors. Het Zeeuws knoopje (Astrantia major) heeft groenwitte bladeren met een vleugje roze en groeit tot een hoogte van 1.800 meter. Het plantje bloeit in juni en juli.
Wilgenroosje
Voor het (knikkend) wilgenroosje (Chamerion angustifolium of Epilobium angustifolium) hoef je eigenlijk helemaal niet naar de Alpen, want je kunt hem ook in Nederlandse bossen of bij heide tegenkomen. Maar die grote bossen wuivende, roze bloemen komen tegen zo’n berglandschap nog nét iets beter tot z’n recht, toch? Jonge bladeren en scheuten zijn eetbaar, en van de gedroogde bladeren kun je thee zetten.
Op zoek naar boeken over de flora en fauna van de Alpen? Kijk dan bij De Zwerver of op Bol.com.
Dag,
Ik ga voor het eerst naar de Alpen met als doel bloeiende alpenweides te zien.
Kunt u een paar gebieden noemenswaard ik die kan vinden?
Alvast hartelijk bedankt
Sieger
Hoi Sieger, misschien niet helemaal een reactie op je vraag, maar de Jardin Botanique Alpin du Lautaret vonden wij echt fantastisch mooi!